Amaç
Yerel yönetim elinde bulunan verilerin afet süreçlerinde etkin ve bilgi işleme odaklı kullanılabilirliğini göstermek ve bu sayede özellikle afet sonrası senaryolara hazırlıklı olmaktır.
Yasal Zemin
5393 sayılı Belediye Kanunu
Acil durum plânlaması
Madde 53- Belediye; yangın, sanayi kazaları, deprem ve diğer doğal afetlerden korunmak veya bunların zararlarını azaltmak amacıyla beldenin özelliklerini de dikkate alarak gerekli afet ve acil durum plânlarını yapar, ekip ve donanımı hazırlar. Acil durum plânlarının hazırlanmasında varsa il ölçeğindeki diğer acil durum plânlarıyla da koordinasyon sağlanır ve ilgili bakanlık, kamu kuruluşları, meslek teşekkülleriyle üniversitelerin ve diğer mahallî idarelerin görüşleri alınır. Plânlar doğrultusunda halkın eğitimi için gerekli önlemler alınarak ikinci fıkrada sayılan idareler, kurumlar ve örgütlerle ortak programlar yapılabilir. Belediye, belediye sınırları dışında yangın ve doğal afetler meydana gelmesi durumunda, bu bölgelere gerekli yardım ve destek sağlayabilir.
İhtiyaç
- Afet sonrası toplanma alanlarının kesinleşmesi ile erişim planlamasının yapılmamış ve vatandaş ile paylaşılmamış olması.
- Afet sonrası yardım dağıtımı ve arama kurtarma planlarına hazırlıksız olunması.
- Engelli ve yardıma daha muhtaç kişilere ait konut konumlarının haritalanmamış olması.
- Afet sonrası etkin kullanılması gerekebilecek işyeri, depo, dağıtım merkezlerinin konumlandırılmamış olması.
Projenin Yol Haritası
- Halihazırda bulunan coğrafi veriler ArrGIS for Desktop’ta derlenip uygun semboller ile ArcGIS for Server kullanılarak yayınlandı ayrıca coğrafi özelliği olmayan veriler coğrafi verilerle ilişkilendirilerek performanslı şekilde servis edildi.
- Web uygulaması üzerinde olması planlanan özelliklere göre Arcgis Javascript API web uygulaması geliştirildi.
Çözümler ve Sonuçlar
Rota Analizi
Yazılımda afet durumunda kapanabilecek yollarda düşünülerek, klasik güzergah/rota analizinden farklı olarak kapanabilecek yolları da hesaba katabilmek için rota analizi geliştirildi.
Erişilebilirlik Analizi
Harita üzerinde tıklanan noktaya veya girdi olarak tanımlanan bir coğrafi katmana yürüme veya araç hızına göre erişim analizi yapılabilmektedir. Bu analiz ile afet sonrası toplanma alanı olarak belirlenen bir alana yürüme hızına göre (ortalama yürüme hızı 4 km/saat kabul edilmiştir) farklı süre bantlarından gelebilecek insan sayısı hesap edilebilmektedir. 3-5-10 dk olarak belirlenen süre bantları, yolların uzanış ve kıvrım durumuna göre oluşturularak bu bantlarla kesişen bina, bağımsız birim ve insan sayısı çıkarılmaktadır. Bu hesaplama mesken türündeki bağımsız birim sayısı ile insan sayısı çarpılarak toplanma alanına 3 dakika yürüme uzaklığında bulunan insan sayısına göre yapılmaktadır. İstenirse farklı sürelerle de analiz yapılabilmektedir.- Bu analiz ile hangi toplanma alanına yaklaşık olarak ne kadar sürede ne kadar insanın erişebildiği bulunabilmektedir. Bu bilgiler ile planlama ve karmaşaların engellenmesi hedeflenmektedir.
Erişilebilirlik analizi, vatandaş ara yüzünde adres sorgusu ile çalıştırılarak afet sonrası vatandaşların hangi toplanma alanına gitmesi gerektiği bilgisi yürüyüş yolu çizilerek verilmektedir. Bu bilgi, yakın gelecekte, uygulamanın güncelleştirme paketi ile vatandaşların kullanımına sunulmuştur. Bu sayede Üsküdar’da oturan biri adrese göre veya haritadan belirlediği noktaya göre “hangi toplanma alanına gitmeliyim?” sorusunun cevabını alabilecektir.
Sosyal Yardım Analizi, Engelli Yoğunluk Analizi ve Detaylara Erişim
Belediye üzerinden yapılan tüm sosyal yardımların aile sayısı, yardım sayısı, engelli bulunan aile ve yardım sayılarının haritalandırılarak afet öncesi ve sonrası çalışmalarda verimli kullanımını amaçlamaktadır. Bu amaca göre tematik ve yoğunluk bazlı haritalamaların yapılabilmesi sağlanarak karar vericilerden yardım dağıtım ve planlamasına kadar ilgili kişilerin kullanımına açılmıştır. Bir yol seçildiğinde detay bilgilerine erişilebilmektedir. Haritalarda kullanılan renkler standardize edilerek bakan kişilerin daha kolay anlaması sağlanmıştır. Yeşil ve tonlarına ait renkler aile ve yardım sayılarının daha az olduğu, kırmızı ve tonları ise sayıların fazla olduğu yolları temsil etmektedir. Yoğunluk haritalarının üretiminde ArcGIS for Desktop Spatial Analyst modülüne ait yoğunluk analizi araçları kullanılmıştır.
Belediyenin yapmış olduğu tespitler ile yol bazında ne kadar engelli aileye ne kadar yardım yapıldığı tematik ve yoğunluk haritalarına dönüştürülerek afet öncesi ve sonrasında planlama ve önceliklendirme çalışmaları kapsamında kullanılabilmesi sağlanmıştır. Haritadan seçilen sokağa göre hangi ailelere yardım yapıldığı, ailedeki engelli durumu ve seviyesi, ne kadar kişinin yaşadığı, açık adresi gibi birçok bilgiye ilgili çalışanların erişebilmesi sağlanmıştır.
Ruhsatlı İşyerlerine Haritadan Erişim
Üsküdar KBS’de halihazırda bulunan işyeri verisi coğrafi veriler ile ilişkilendirilerek anlık olarak haritalanabilmesi sağlanmıştır. İBB ve meclis komisyon tarifelerine uyumlu kategoriler ile işyerleri afet ve mobil vatandaş uygulamalarında kullanıma sunulmuştur. İşyeri türleri ve detay bilgileri yetki matrisine göre kullanılmaktadır. Afet durumunda
Değerlendirme
Yerel yönetimlerde daha çok önemli yer sorgusu ve afetle ilgili noktaların haritada gösterilmesi şeklinde karşılaşılan Afet Yönetim Sistem’lerine ek olarak bilgi çıkarım ve analiz odaklı bir bakış açısı getirilerek vatandaş odaklı bir çalışma hazırlanmıştır.